Ταξίδια στον κόσμο (Σοφιάννα Αγγελοπούλου): Οδοιπορικό στην Ευρυτανία Νο 11

Τοπόλιανα
-Τα Τοπόλιανα με τους οικισμούς του Καστρακίου "Αγίου Γεωργίου", την Παράπλατη, του Βίρνικου, και με τα μοναδικά στον κόσμο άλογα ράτσας "Ντάλικα", δημιουργούν μια ξεχωριστή ομορφιά στο νομό Ευρυτανίας. (Για τα "Ντάλικα" Άλογα, με τα πράσινα μάτια τους, υπήρχαν οξύτητες με την κοινότητα της Βαλαώρας για το trade mark, αλλά με απόφαση της Ε.Ε. κατοχυρώθηκε στα Τοπόλιανα, μιας και στη Βαλαώρα έχουν την αποκλειστική διάθεση των ιπτάμενων κοτόπουλων).
-Βόρεια του χωριού, στο λόφο της Αγίας Παρασκευής (729μ.) υπάρχει αρχαία οχύρωση - Κάστρο, αλλά δυστυχώς πάνω του χτίσανε ένα σύγχρονο μνημείο, ένα μνημείο σύμβουλο της ευρυτανικής πολιτικής παρακμής, για να θυμίζει στους αιώνες το κατάντημα των σημερινών τοπικών αρχόντων. Ωμή παράβαση της παραγράφου 3 του άρθρου 10 του νόμου 3028, περί Προστασίας Αρχαιοτήτων και Πολιτισμικής Κληρονομιάς. Τι λέω... στην Ελλάδα ζούμε...
-Στον Άη Γιώργη (Καστράκι), κοντά στη συμβολή του παραποτάμου Γρανιτσιώτη και Αχελώου ποταμού, υπάρχουν λείψανα αρχαίου Κάστρου και Ναού, που πιστεύω ότι πρόκειται για τον ναό της Αρτέμιδας της Αγροτέρας των αρχαίων Αγραίων.
Πηγή:http://www.evrytania.eu/D.Aperantion/Topoliana.htm

Η Γέφυρα Τατάρνας
Η Γέφυρα Τατάρνας ήταν μια μονοκάμαρη γέφυρα στον Αχελώο με μεγάλο άνοιγμα, που το ένα της άκρο πατούσε στο Βάλτο Αιτωλοακαρνανίας και το άλλο στην Ευρυτανία. Η τεχνική της κατασκευής της ήταν πραγματικά αξιοθαύμαστη. Πότε ακριβώς κατασκευάστηκε η γέφυρα είναι άγνωστο. Πιθανότατα κτίστηκε στα μέσα του 17ου αιώνα από πρωτομάστορες της περιοχής.Το όνομα Τατάρνα πήρε προφανώς από το κοντινό μοναστήρι "Παναγία της Τατάρνας" (ιδρυθέν το 1556). Δίπλα ακριβώς από τη γέφυρα ήταν η μεγαλύτερη πηγή του Αχελώου, γνωστή ως Μαρδάχα. Το καλοκαίρι ελάχιστο νερό έφτανε από τα ορεινά της Πίνδου. Ο κύριος όγκος του νερού πήγαζε από τη Μαρδάχα. Δυστυχώς η γέφυρα σήμερα βρίσκεται μέσα στα νερά της τεχνητής λίμνης των Κρεμαστών, μετά την κατασκευή του ομώνυμου φράγματος τη δεκαετία του 1960. Στη θέση της υπάρχει σύγχρονη γέφυρα, που σχεδίασε ο πολιτικός μηχανικός Αρίσταρχος Οικονόμου και που για την τεχνική της κατασκευής της κέρδισε τρία διεθνή βραβεία.
Πηγή:http://www.epoxi.gr

Γέφυρα Τατάρνας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Η Γέφυρα Τατάρνας ήταν μια μονοκάμαρη γέφυρα στον Αχελώο με μεγάλο άνοιγμα, που το ένα της άκρο πατούσε στο Βάλτο Αιτωλοακαρνανίας και το άλλο στην Ευρυτανία. Η τεχνική της κατασκευής της ήταν πραγματικά αξιοθαύμαστη. Πότε ακριβώς κατασκευάστηκε η γέφυρα είναι άγνωστο. Πιθανότατα κτίστηκε στα μέσα του 17ου αιώνα από πρωτομάστορες της περιοχής.Το όνομα Τατάρνα πήρε προφανώς από το κοντινό μοναστήρι "Παναγία της Τατάρνας" (ιδρυθέν το 1556). Δίπλα ακριβώς από τη γέφυρα ήταν η μεγαλύτερη πηγή του Αχελώου, γνωστή ως Μαρδάχα. Το καλοκαίρι ελάχιστο νερό έφτανε από τα ορεινά της Πίνδου. Ο κύριος όγκος του νερού πήγαζε από τη Μαρδάχα. Δυστυχώς η γέφυρα σήμερα βρίσκεται μέσα στα νερά της τεχνητής λίμνης των Κρεμαστών, μετά την κατασκευή του ομώνυμου φράγματος τη δεκαετία του 1960. Στη θέση της υπάρχει σύγχρονη γέφυρα, που σχεδίασε ο πολιτικός μηχανικός Αρίσταρχος Οικονόμου και που για την τεχνική της κατασκευής της κέρδισε τρία διεθνή βραβεία. Η κατασκευή της πρωτοποριακής αυτής γέφυρας ξεκίνησε το 1965 και ολοκληρώθηκε το 1970.

Στο ιστορικό γεφύρι της Τατάρνας δοθηκε το 1821 η πρώτη μάχη των Ελλήνων της Ρούμελης κατά των Τούρκων. Σε ανάμνηση αυτού του γεγονότος κατ΄ έτος στις αρχές Ιουνίου γίνονται διάφορες εκδηλώσεις (θεία λειτουργία, επιμνημόσυνη δέηση, κατάθεση στεφανιών) στο μνημείο πεσόντων που βρίσκεται στη παρακείμενη θέση "Λαχανόκηπος" μετά τις οποίες και ακολουθεί πατροπαράδοτο γλέντι. Οι εκδηλώσεις αυτές συνδιοργανώνονται από το Δήμο Φραγκίστας και τοπικούς συλλόγους, όπως των Τριποταμιτών Αιτωλοακαρνανίας.

Από τη νέα γέφυρα διέρχεται επαρχιακή οδός που συνδέει τον νομό Ευρυτανίας με τον νομό Αιτωλοακαρνανίας

Κλαυσί ή "Κλαψί".
Το 279 π.Χ. οι γαλατικές ορδές του Βρέννου έφτασαν στην πρωτεύουσα των Αιτωλών για να λεηλατήσουν και να προξενήσουν καταστροφή στους Αιτωλούς. Σκοπό είχαν να αποσπάσουν τα αιτωλικά στρατεύματα τα οποία βρίσκονταν στις Θερμοπύλες μαζί με άλλα ελληνικά στρατεύματα για την αντιμετώπιση του κυρίως σώματος των Γαλατών. Έτσι κι έγινε. Οι βάρβαροι ανενόχλητοι μπήκαν στην χώρα των Αιτωλών όπου βιαιοπράγησαν, έσφαξαν, έκαψαν, λεηλάτησαν, βίασαν πάνω στον απροστάτευτο πληθυσμό των ανήμπορων γυναικόπαιδων και γερόντων. Βέβαια πλήρωσαν ακριβά τα κατορθώματά τους κατά την επιστροφή τους από τα Κοκκάλια του Κρικέλλου. Στο αρχαίο Κάλλιο δεν έμεινε τίποτα όρθιο από την αίγλη του, παρά μόνο συντρίμμια αποκαΐδια και πτώματα. Έκτοτε ονομάστηκε Κλαψί, από το ατελείωτο κλάμα και μοιρολόγι του εναπομείναντα πληθυσμού.
Η παράδοση του παραπάνω γεγονότος έμεινε μέχρι τις μέρες μας ανεξίτηλη στην γύρω περιοχή και την διηγούνται ακόμη σαν ένα παλιό κακό παραμύθι. Αρκετοί ερευνητές και ιστορικοί δεν αναγνωρίζουν στο Κλαψί την αρχαία Οιχαλία την πρωτεύουσα της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Αυθαίρετη η άποψη και αυθαίρετος κι ο λόγος τους. Ούτε έρευνα έγινε, ούτε η παραμικρή ανασκαφή έγινε. Η περιοχή του Αγίου Ταξιάρχη βρίθει από κεραμικά θραύσματα, σπασμένα αγγεία, τεράστιους πελεκητούς ογκόλιθους σκόρπιοι εδώ και κεί (δεν πρόκειται για ογκόλιθους οχύρωσης, αλλά μεγάλων κτισμάτων όπως ναών). Στο υπόστρωμα του εδάφους βρίσκονται έντονα σημάδια πυρκαγιάς. Κατά περιόδους βρέθηκαν πλείστα αρχαία αντικείμενα από αρχαιοκάπηλους. Ίσως να πρόκειται για κάποιον άλλον "άσχετο" αρχαίο οικισμό, αλλά όσο υπάρχει η προφορική παράδοση και τα άνω ευρήματα, θα υπάρχουν και έντονα οι λόγοι να πιστεύεται ότι πρόκειται για την αρχαία Οιχαλία.
Το Κλαψί βρίσκεται στο κέντρο της πιο εύφορης κοιλάδας της Ευρυτανίας. Δυτικά του τρέχει ο Καρπενησιώτης ποταμός για να ενωθεί νότια με τον Κρικελλιώτη ποταμό. Δυτικά του στις παρυφές του βρίσκεται κι ο παλαιοχριστιανικός ναός του Αγίου Λεωνίδη με αξιόλογα ψηφιδωτά. Ανακατασκευάστηκε σύμφωνα με επιγραφές τον 5ου αιώνα μ.Χ. Ανακαλύφθηκε τυχαία το 1955 μετά από έντονη βροχόπτωση η οποία απεκάλυψε τμήμα του ψηφιδωτού του δαπέδου. Μετά από δύο χρόνια άρχισαν οι ανασκαφές οι οποίες έφεραν στην επιφάνεια τον τεραστίων διαστάσεων ναό. Ο ναός είναι τρίκλιτος κτισμένος σε ρυθμό "βασιλικής" σταυροειδής. Έχει διαστάσεις 18,50 Χ 28 μ. συνολικό εμβαδόν 518 m2.
Πηγη:http://www.evrytania.eu/D.Potamias/Klapsi.htm

Κλαυσί Ευρυτανίας
Η ονομασία του χωριού σύμφωνα με την παράδοση προήλθε από τα δάκρυα που χύθηκαν από τους κατοίκους του, όσους είχαν απομείνει ύστερα από μια τρομερή καταστροφή του, πιθανώς από τους Γαλάτες του Βρένου το 279 π.Χ..
Το μικρό αυτό χωριό απέχει 7 χιλιόμετρα από το κέντρο του Καρπενησιού και είναι χτισμένο σε υψόμετρο περίπου 800 μέτρα . Σύμφωνα με την παράδοση το μικρό αυτό χωρίο έχει γνωρίσει ημέρας δόξας αφού υπήρξε η αρχαία πρωτεύουσα της Ευρυτανίας.

Είναι ιδιαίτερα γραφικό και διατρέχετε από μικρά σοκάκια. Μία βόλτα στα μικρά δρομάκια του χωριού θα σας κάνει να το γνωρίσετε καλύτερα και δείτε από κοντά τις κρυμμένες ομορφιές του. Ιδανικό για πεζοπορικές διαδρομές μέσα στη πλούσια βλάστηση.
Πηγή:http://www.karpenisi-1.gr/

Δομνίστα
Γεωγραφική θέση

Η Δομνίστα βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του Νομού Ευρυτανίας και σε υψόμετρο 1050μ. Συνορεύει δε, ανατολικά με τον Νομό Φθιώτιδας, νότια με τον Νομό Αιτωλοακαρνανίας, ενώ βορειοδυτικά πρόσκειται σε όμορους Δήμους του Νομού Ευρυτανίας. Η έκταση της δημοτικής ενότηττας Δομνίστας είναι 215.755 στρέμματα, επί συνολικής εκτάσεως του Νομού Ευρυτανίας 1.784.000, δηλαδή καλύπτει το 12% αυτού.

Αποστασεις:
300 χλμ. από Αθήνα
35 χλμ. από Καρπενήσι
100 χλμ. από Αγρίνιο
90 χλμ. από Λαμία
Στο μεγάλο ξεσηκωμό του γένους μας, το 1821, η Δομνίστα έπαιξε μεγάλο και σημαντικό ρόλο, που συνδέεται με την παρουσία σε αυτόν το χώρο, της πανίσχυρης αρματολικής οικογένειας των Γιολδασαίων. Εδώ, στις πιο δύσκολες στιγμές της ζωής του βρήκε καταφύγιο ο «Σταυραϊτός της Ρούμελης» ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, κυνηγημένος από Τούρκους και Έλληνες. Άντλησε τη δύναμη που ήθελε και ξεκίνησε τους νέους αγώνες του…

Η Δομνίστα πρόσφερε σημαντικά και στους μετέπειτα αγώνες του Έθνους μας (Βαλκανικοί πόλεμοι, Μικρασιατική εκστρατεία), όμως σταθμό στη νεώτερη ιστορία της αποτελεί οΙούνιος του 1942, οπότε κηρύχθηκε στην πλατεία του χωριού επίσημα ο ένοπλος Αγώνας της Εθνικής Αντίστασης από τον αρχικαπετάνιο Άρη Βελουχιώτη.

Δίκαια χαρακτηρίζεται ως η «Νέα Αγία Λαύρα» του 1941 – 1944. Κάθε χρόνο την πρώτη Κυριακή του Ιουνίου, γίνονται λαμπρές εκδηλώσεις στο επιβλητικό μνημείο της Εθνικής Αντίστασης, που βρίσκεται σε μαγευτική τοποθεσία και σε χώρο 2,5 στρεμμάτων περίπου.
Πηγή:http://www.domnista.gr/?page_id=47

Αξιοθέατα

Στην περιοχή υπάρχουν αρκετά μνημεία και ιστορικά σημεία, αρκετά από τα οποία παραμένουν μερικώς αξιοποιημένα ή ακόμα και αναξιοποίητα.

Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον σημειώνει το Λαογραφικό και Ιστορικό μουσείο της Δομνίστας,με πλήθος από παλαιά αντικείμενα και αρχειακό φωτογραφικό υλικό.
Αϊ-Λιάς
Λίμνη "Ζηρελια"

Στην Δομνίστα βρίσκεται πλήθος αρχαιολογικών ευρημάτων από την αρχαία Φαντίνο, που ήταν το σημαντικότερο σημείο εγκατάστασης στον Ευρυτανικό χώρο κατά την αρχαιότητα. Εδώ επίσης τον Ιούνιο του 1942, ο Άρης Βελουχιώτης κήρυξε επίσημα , στην πλατεία του χωριού, τον ένοπλο αγώνα της Εθνικής Αντίστασης κατά των Γερμανών κατακτητών. Κάθε χρόνο, την πρώτη Κυριακή του Ιουνίου, γίνονται σχετικές εκδηλώσεις στο μνημείο της Εθνικής Αντίστασης.
Σπήλαιο Μεσοκώμης

Επίσης υπάρχει η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου που χρονολογείται ότι χτίσθηκε πρίν το 1900 μ.Χ.

Στο χωριό Άμπλιανη υπάρχει η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, που φέρεται να κτίσθηκε πριν το 1800, στην οποία βρίσκεται αξιόλογο ξυλόγλυπτο τέμπλο που χρονολογείται από το 1801. Εδώ υπάρχουν επίσης ενδιαφέρουσες εικόνες άγνωστου λαϊκού ζωγράφου του 1806. Η άλλη εκκλησία είναι αυτή του Αγίου Νικολάου, χτισμένη σε ρυθμό βασιλικής μονόκογχου, χωρίς τρούλο. Χαρακτηριστικοί είναι οι κίονες που βρίσκονται εσωτερικά σε κάθε πλευρά της ( 4 τετραγωνικοί κύκλοι και 6 κυλινδρικοί ) καθώς και μικτή ενεπίγραφη εικόνα ρωσικής προέλευσης.
Βρύση "Σούφαγα"

Στο Κρίκελλο έγινε η μάχη με τους Γαλάτες το 279 π.Χ. στην γνωστή τοποθεσία «Κοκκάλια», η οποία ονομάσθηκε έτσι από το πλήθος των ανθρώπινων οστών που ασπρίζουν εκεί από την μάχη αυτή κατά την οποία πλήρωσαν την βάρβαρη συμπεριφορά τους οι Γαλάτες που κατέστρεψαν το αρχαίον Κάλλιον. Εκεί τους κατατρόπωσαν ενωμένοι οι αρχαίοι κάτοικοι της Ευρυτανίας και της Αιτωλίας.

Στους Σταύλους εικάζεται ότι βρισκόταν οι στάβλοι της αυτοκράτειρας Δομινίκης που έζησε το 378 π.Χ.

Στα Ψιανά υπάρχει επίσης η εκκλησία της Παναγίας, που έχει χαρακτηρισθεί διατηρητέα.
"Πάντα Βρέχει"

Η ομορφιά του τοπίου καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και η πολυμορφία της χλωρίδας και της πανίδας προσδίδουν ιδιαίτερο και μοναδικό χαρακτήρα στο περιβάλλον της περιοχής. Χαρακτηριστικό επίσης της περιοχής είναι το πλήθος των νερόμυλων και αλωνιών που συναντάμε πάνω σε πολλούς δασικούς δρόμους και μονοπάτια, που παρόλο που εγκαταλείφθηκαν εδώ και πολλά χρόνια, διατηρούνται ακόμα σε καλή κατάσταση.
"Πάντα Βρέχει"

Σημαντικό πλεονέκτημα για τη Δομνίστα είναι η διέλευση του Ευρωπαϊκού μονοπατιού Ε4, το οποίο ξεκινώντας από τα Πυρηναία, διασχίζει τις Άλπεις και διατρέχει την χώρα μας μέσω της οροσειράς της Πίνδου, για να καταλήξει στο νοτιότερο άκρο της Πελοποννήσου ( Γύθειο) . Το μονοπάτι Ε4 διέρχεται τον Νομό Ευρυτανίας από τα Άγραφα και διασχίζει τον Δήμο Δομνίστας μέσω της επαρχιακής οδού Κρικέλλου – Δομνίστας – Ψηλού Σταυρού.

….Η εδαφική μορφολογία, το κλίμα, οι υπέροχες και μαγευτικές τοποθεσίες, τα περήφανα βουνά με τις δασωμένες κορυφές τους και τις καταπράσινες από τα έλατα πλαγιές, τα εκατοντάδες μονοπάτια, τα δυσπρόσιτα φαράγγια, οι φυσικές πηγές με τα κρυσταλλένια και καθάρια νερά τους, οι λαγκαδιές με τα υπεραιωνόβια πλατάνια και το βαθύ ίσκιο τους, γεμίζουν με έκσταση τον επισκέπτη που δεν μπορεί παρά να σταθεί μαγεμένος να κοιτάζει συνέχεια και να θαυμάζει τις απαράμιλλες ομορφιές και το μεγαλείο της φύσης…
(Έθνος της Κυριακής, 28 Σεπτεμβρίου 1997)