Συνολικές προβολές σελίδας

20 Οκτωβρίου 2012

Οδοιπορικό στην Ευρυτανία Νο 5








Ο ξεριζωμός
Γράφει ο/η Νίκος Τσαβαλιάς
14.09.07
Πρέπει να γίνει ειδική αναφορά στον ξεριζωμό. Το έργο αδιαμφισβήτητα επέφερε πολλαπλά οφέλη άλλα και αλλαγές στο τοπίο. Το έδαφος της περιοχής, πριν γίνει το φράγμα, ήταν πολύ γόνιμο, με πορτοκαλιές, λιόδεντρα και άλλες καλλιέργειες. Δασικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις πνίγηκαν που ήταν απαραίτητες και προσοδοφόρες για τους κατοίκους της περιοχής, των οποίων η παραγωγική τους δραστηριότητα ήταν γεωργοκτηνοτροφική.

Οι κάτοικοι έπρεπε να μετακομίσουν σε γειτονικές περιοχές ή σε αστικά κέντρα έναντι αποζημίωσης. Πολλοί έδειξαν απροθυμία να φύγουν από τις οικίες τους και σκηνές τραγικές και τραυματικές διαδραματίστηκαν. Η διοίκηση του έργου έστειλε μπουλντόζες που τράνταζαν τα σπίτια, επιβάλλοντας στους ανθρώπους να φύγουν.

Τέτοιες σκηνές απαθανατίστηκαν από την κάμερα του φωτογράφου Κώστα Μπαλάφα, που είχε διοριστεί από τη διοίκηση ως φωτογράφος του έργου. Το 2002 εκδόθηκε ένα λεύκωμα, «Τα αντίρροπα ρεύματα του Αχελώου» από το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονικής το οποίο περιλαμβάνει φωτογραφίες του Κώστα Μπαλάφα από το έργο. Το λεύκωμα παρουσιάζει υλικό που για πρώτη φορά εμφανίστηκε.
Γέφυρα Επισκοπής
Συνολικά πάνω απο 15 χωριά και οικισμοί "πνίγηκαν", όπως ο Άγιος Βασίλης, τα Σίδερα, ο Μαυριάς, η Επισκοπή κ.α. Τα μόνα που έμειναν στη θέση τους ήταν οι εκκλησίες και οι γέφυρες. Ο μύθος θέλει να συμβαίνουν «περίεργα» ατυχήματα στις μπουλντόζες στην προσπάθεια τους να γκρεμίσουν τις εκκλησίες, Ερπύστριες να καταστρέφονται, σμήνος μελισσών να κυνηγούνε τους οδηγούς κ.α.

Πνίγηκαν μνημεία της φύσης, τα οποία προσέθεταν ένα μεγαλείο στον τοπικό πολιτισμό, έχοντας απαράμιλλο φυσικό κάλλος και ευρισκόμενα σε απόλυτη αρμονική συνύπαρξη με τα ιστορικά, θρησκευτικά και πολιτισμικά μνημεία που υπήρχαν στην ευρύτερη περιοχή. Η γέφυρα της Μαρδάχας, χτισμένη στη θέση της ομώνυμης πηγής, η Επισκοπή και η παλαιά μονή της Τατάρνας είναι κάποια από αυτά. Η κατασκευή του φράγματος των Κρεμαστών είχε ως συνέπεια τη δημογραφική αλλοίωση της ευρύτερης περιοχής, καθώς παλαιοί οικισμοί έσβησαν οριστικά και σημαντικό μέρος του πληθυσμού μετακινήθηκε σε άλλες περιοχές.

Η σεισμική ακολουθία ξεκίνησε μετά την πλήρωση της τεχνητής λίμνης του φράγματος των Κρεμαστών στον ποταμό Αχελώο. Βρέθηκε ότι ο αριθμός των προσεισμών μπορεί να συσχετισθεί με την πλήρωση της λίμνης. Οι σεισμική δραστηριότητα ήταν τόσο έντονη που έγινε αναφορά του φαινόμενου στη διεθνή βιβλιογραφία.
Πηγή:http://www.limnikremaston.gr/content/view/15/30/lang,el/












Εγκαταλελειμμένο μαγαζί πάνω στη λίμνη....


Στο δρόμο βλέπουμε μια μικρή αλεπού που σταματά και μας κοιτάει....



 Ο νερόμυλος της Φραγκίστας











Φεύγοντας, αγοράζουμε ξύλινα χειροτεχνήματα, βότανα του βουνού και ρακί όλα "σπιτικά"



Τις δύο Φραγκίστες χωρίζει το «Φραγκισνόρρεμα». Στις ανατολικές όχθες του βρίσκεται το παλιό κοινό νεκροταφείο των χωριών, με την παλιά μονή της Γένεσης της Θεοτόκου, και δίπλα ο αναπαλαιωμένος νερόμυλος και η νεροτριβή.
Ο νερόμυλος της Φραγκίστας είναι ο μοναδικός εν λειτουργία που εγώ τουλάχιστον έχω βρει. Νεροτριβές εν λειτουργία έχω δει αρκετές. Το νερόμυλο, τη νεροτριβή και το μαντάνι, που ανήκουν και στα δύο χωριά, τα λειτουργούν σήμερα η Αλεξάνδρα και ο Χαράλαμπος Γαλανός, μαζί με τις εγγονές τους. Αν περάσετε, θα βρείτε καλό αλεύρι και εξαιρετικό τραχανά, καθώς και τσάι και ρίγανη που μαζεύει ο κ. Χαράλαμπος από τα βουνά.
 
Πηγή:http://trans.kathimerini.gr/


Εκεί που συναντώνται τα ρέματα ο Κερασοβίτης και το Φραγκιστινόρεμα λειτουργεί όλο το χρόνο ένας από τους τελευταίους νερόμυλους. Το μύλο, τη νεροτριβή και το μαντάνι που ανήκουν και στα δύο χωριά την Ανατολική και τη Δυτική Φραγκίστα, λειτουργεί σήμερα η Αλεξάνδρα και ο Χαράλαμπος Γαλανός. Τα νερά των Αναυσάδων που παλαιότερα ήταν πιο ορμητικά ήταν η αφορμή να γίνουν τρεις μύλοι. Ο κάτω μύλος που λειτουργεί σήμερα, ο μύλος του Θεμελή και ο πάνω μύλος όπου λόγω και της βλάστησης δεν φαίνεται το σημείο που ήταν χτισμένοι. Ο μύλος του Θεμελή σταμάτησε τη λειτουργία του περίπου το έτος 1965. Αυτός που ήξερε και έφτιαχνε μυλόπετρες ήταν ο Χαράλαμπος Θεμελής που σύμφωνα με μαρτυρίες πριν το 1940 έφτιαξε το μύλο που ονομάζονταν «Μύλος του Θεμελή» και πιθανόν έφτιαξε και τον κάτω μύλο που τον λειτούργησε το 1940 έως το 1950, και τον άφησε λόγω γήρατος. Μετά τον ανέλαβε ο Δημήτρης Γαλανός με το παρατσούκλι Μαστραπάς, που τον δούλεψε μέχρι το έτος 1990, όπου για άγνωστους λόγους δυστυχώς κάηκε. Το εξαιρετικό ξύλινο κτίσμα ήταν πέραν των άλλων και η στάση του μονοπατιού στο ρέμα, των κατοίκων που πήγαιναν πεζοί ή με τα ζώα για συναλλαγές στα κοντινά χωριά και κυρίως στη Δυτική Φραγκίστα. Υπάρχει και μια σπηλιά κοντά στο μύλο που οι γανοτζήδες γάνωναν τα χαλκώματα. Ο Μπάμπης το χειμώνα που κάθεται στο τζάκι πελεκάει ξύλα για γκλίτσες και κουτάλια. Επίσης φτιάχνει πέραν από αλεύρι, εξαιρετικό τραχανά, καθώς τσάι και ρίγανη που μαζεύει από τα βουνά. Το καλοκαίρι οι συναντήσεις στο μύλο και στη νεροτριβή θυμίζουν κάτι από τα παλιά.     
Πηγή: Έθνος-Κυνήγι. Δημοσιογράφος Ηλίας Προβόπουλος




Πλησιάζοντας την Αν. Φραγκίστα, αλλάζει ως δια μαγείας η φύση. Νερά, δίνουν ζωή και πνεύμα στα πλατάνια. Αλλάζει και το χώμα, γύρω από το χωριό ευδοκιμούν οι κήποι και τα περιποιημένα χωράφια. Πέρα από την επικράτεια των χωραφιών και των κήπων, δεντριάδες, λάκες, ξέφωτα, σύδεντρα, ξέφωτα, γούπατα και ρουμάνια φωλιάζουν στις πλάτες των πλαγιών, Στα ρέμματα, θρασσεμένα τα πλατάνια, τα ιστορικά δέντρα της Ανατ, Φραγκίστας Οι ρίζες τους έψαξαν βαθιά στο κορμί της Ευρυτανίας, πάλεψαν χρόνια πολλά με τα νερά και τις ιδιοτροπίες του καιρού μέχρι να πετάξουν μπόι και κορμί, να γιγαντωθούν. 'Ετσι έδεσαν τον τόπο και δέθηκαν με τη ζωή των ανθρώπων. Ποιός μπορεί να φανταστεί τη «Σωτήρα» μακριά από τον αγαθό ίσκιο των πλατάνων και ποιός μπορεί να σκεφτεί ότι σε τούτους τους υπέροχους πλατανιάδες, δεν θα υπάρχει οπωσδήποτε ένα πέτρινο τόξο να στεφανώνει την κοίτη των νερών και να βοηθάει τον άνθρωπο;
 Λίγο πιό πάνω από τη Σωτήρα, στην Καμαρούλα ένα πέτρινο θεριό γεφυρώνει το ρέμα, Δεν εξυπηρετεί καμμία επικοινωνία πλέον, παρά μόνο το πέρασμα του νερού. Όπως και το άλλο, κάτω στον Παλιόμυλο, στο Ρέμα των Πλατάνων. Κι αυτό εξυπηρετεί ακόμα το ρόλο του μ' ένα αυλάκι στις πλάτες του. Όπως και νάχει όμως, για τον καθένα αξίζει να τα επισκεφτεί και να τα θαυμάσει.
 Τα νερά ζώνουν από παντού την Ανατ, Φραγκίστα, Από ψηλά, πάνω από το χωριό ξεκινούν τα κεφαλάρια, δυναμώνουν και φουσκώνουν το Μέγα Ρέμα και τις Αναυσάδες, σμίγουν με τον Κερασοβίτη και τραβούν κάτω προς τον Αχελώο. Έτρεχαν τα νερά, να ξεδιψάσουν το χωριό, να ποτίσουν τα χωράφια, να δώσουν δύναμη στα μυλολίθια να βοηθήσουν στην πλύση τις νοικοκυρές και να ψυχώσουν τπ νεροτριβή. Στο χαμηλώτερο σημείο του χωριού ζει ακόμα ο νερόμυλος και είναι έτοιμος ανά πάσα στιγμή να μπεί σε λειτουργία, Σήμερα, τον λειτουργεί η Αλεξάνδρα Γαλανού με τον άντρα της Χαράλαμπο. Κοινός και για τα δύο χωριά ο μύλος προσφέρει όταν λειτουργεί σπάνιες στιγμές σε ντόπιους και επισκέπτες. Στο ίδιο σημείο, λίγο πιό πάνω λειτουργεί και νεροτριβή, Τις πρώτες ημέρες του καλοκαιριού γύρω από το πέτρινο κτίριο που στεγάζει τη δύναμη των νερών αποκαλύπεται πολύχρωμη η τέχνη των γυναικών της περιοχής. Βαριά σκεπάσματα, του αργαλειού ή της μηχανής, κουβέρτες που ξεχωρίζουν νια την τέχνη τους, άλλα δείγματα εξαιρετικά, φτιαγμένα με μεράκι και φαντασία, αφού δοκιμαστούν γερά στη δύναμη των νερών στεγνώνουν στα σύρματα, τους φράχτες και στα χαμόδεντρα
 Ο νερόμυλος, η νεροτριβή και το μαντάνι που λειτουργούν δίπλα από την Παναγία, είναι κοινά και για τις δύο Φραγκίστες και ο γύρω χώρος από τις αρχές του 20ου αιώνα αποτελούσε κοινό κοιμητήριο των δύο χωριών.
 
Πηγή:http://www.fragkista.com/?pg=nature


Η γάτα και ο σκύλος του νερόμυλου...