Οδοιπορικό στην Ευρυτανία Νο 4

Ανατολική Φραγκίστα.

Ανατολική Φραγκίστα. Χωριό του Γιαννάκη Φραγκίστα (1776-1856) συμπολεμιστής του Κατσαντώνη, του πολιτικού Γεωργίου Καφαντάρη (1878-1946), ο οποίος στη πολύχρονη καριέρα του χρημάτισε και πρωθυπουργός και του μυθιστοριογράφου (Τυμφρηστού), Δημητρίου Παπαδόπουλου.
Από τις αμέτρητες ομορφιές του χωριού, να σημειώσουμε τον ανεξερεύνητο αρχαίο οικισμό ''Παλιοχωράκια'' και τα δύο παλιά μοναστήρια της. Το πρώτο, της Αγίας Σωτήρας δυτικά του χωριού, που χτίστηκε στο δεύτερο μισό του 17ου αιώνα και ανακαινίστηκε το 1725, πνιγμένο μες τα πλατάνια με πολλά δροσερά νερά, δίπλα στο κεντρικό δρόμο. Το άλλο, το κάτω μοναστήρι, στο νεκροταφείο του χωριού, της Παναγίας (Γέννεση Της Θεοτόκου), όπου ο αείμνηστος Πάνος. Ι. Βασιλείου, χρονολογεί βάση των κατεστραμμένων τοιχογραφιών της τον 17ο αιώνα. Ο Μάρκος Γκιόλιας, στο βιβλίο του ''Ιστορία της Ευρυτανίας στους νεότερους χρόνους (1393-1821)'' αναφέρει κάποια οικονομική συναλλαγή το 1801, με μάρτυρα, εκπρόσωπο της μονής, τον ιεροδιάκονο Βησσαρίων.
Νότια του χωριού, υπάρχει η παμπάλαια βρύση του "Κοσμά". Όπως μαθαίνουμε, το όνομά της, ίσως το οφείλει στον Ιεραπόστολο Κοσμά τον Αιτωλό που πέρασε από εκεί. Το μέρος είναι πανέμορφο και αξίζει να το επισκεφτείτε μέσω του παλιού βατού μονοπατιού 2.200 μέτρων περίπου από την θέση "Καρυές" του Προφήτη Ηλία.
Πηγή:http://www.evrytania.eu/D.Fragistas/A.Fragista.htm

 

Δυτική Φραγκίστα.

-Μέχρι το 1915 ήταν συνοικία της ''Μεγάλης Φραγκίστας'', έκτοτε τράνεψε, έγινε κοινότητα και σήμερα είναι η έδρα του δήμου Φραγκίστας. Θεωρούνταν το ''Κολωνάκι'' για τους οικισμούς της, των Γουλαίϊκων με την Φτερόλακκα, του Καρακάσι ή Στρογγυλού και των Παιρουλαίϊκων, τα αποκαλούμενα και ως χωριά της ''Ποταμιάς'' που βρίσκονται δυτικά του Αγραφιώτη ποταμού, εξ ου και Ποταμιά, σήμερα παραλίμνια της τεχνητής λίμνης ''Κατσαντώνη''.

Τις Φραγκίστες χωρίζει το ''Φραγκισνόρρεμα'', που στις ανατολικές όχθες του το παλιά κοινό νεκροταφείο των χωριών, με την παλιά μονή της Γέννεσης Της θεοτόκου και δίπλα ο αναπαλαιωμένος νερόμυλος με τη νεροτριβή του

Ένα όμορφο επιβλητικό χωριό, με πολλά μαγαζάκια - καφενεδάκια, με την γραφική πλατεία της στο κέντρο του και το ναό της, την Γέννεση Της Θεοτόκου. Στην είσοδο του χωριού οι παλιές βρύσες του 1898. Στο χωριό επίσης υπάρχει Γυμνάσιο και Τ.Ε.Ε. πληροφορικής και φυσικά οι υπηρεσίες του δήμου.

Πηγή:http://www.evrytania.eu/D.Fragistas.htm

Η λίμνη Κρεμαστών
Γράφει ο/η Νίκος Τσαβαλιάς
14.09.07
Η λίμνη Κρεμαστών βρίσκεται ανάμεσα στο νομό Αιτωλοακαναρνίας και Ευρυτανίας και είναι η μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη της Ελλάδος. Οι δύο νομοί ενώνονται μέσω της Γέφυρας της Επισκοπής. Σε άλλο σημείο υπάρχει και η Γέφυρα της Τατάρνας κοντά στο ομώνυμο μοναστήρι.

Η λίμνη απέχει περίπου 60χλμ από το κέντρο του Αγρινίου και περίπου 57 από το κέντρο του Καρπενησίου. Η πρόσβαση στην λίμνη γίνεται από το οδικό δίκτυο που ενώνει τις δύο πόλεις. Μία διαδρομή μαγευτική που μπροστά στους επισκέπτες αποκαλύπτει την άγρια ομορφιά του τόπου.

Δημιουργήθηκε μετά την κατασκευή του φράγματος των κρεμαστών το 1969 από την συσσώρευση των υδάτινων όγκων των ποταμών Αχελώου, Αγραφιώτη, Ταυρωπού και Τρικεριώτη. Οι ποταμοί συλλέγουν τα νερά των δυτικών και νότιων περιοχών της κεντρικής ζώνης της οροσειράς της Πίνδου και έτσι σχηματίζεται μία λεκάνη απορροής, με επιφάνεια 3.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Η τεχνητή λίμνη που δημιουργήθηκε έχει επιφάνεια 81 τετραγωνικά μέτρα και μέγιστη χωρητικότητα 4.750.000.000 κυβικά μέτρα.

Όταν έγιναν όλα τα έργα και ολοκληρώθηκε η ανύψωση του φράγματος (1963), δεκάδες χωριά, γεφύρια και εκκλησίες, πολλά σπουδαία μνημνεία μιας μακραίωνης πολιτιστικής κληρονομιάς, διαγράφηκαν από το χάρτη, όταν τα νερά κάλυψαν την προκαθορισμένη περιοχή. Ανάμεσα τους και ο βυζαντινός ναός της Επισκοπής, κτίσμα του 8ου αιώνα, που ήταν αφιερωμένος στην Παναγία. Κάποιες εικόνες και τοιχογραφίες - ότι διασώθηκε απ' αυτόν - ανυπολόγιστης ιστορικής και πολιτιστικής αξίας, φυλάσσονται σήμερα στο Εθνικό Μουσείο Αθηνών.
Ποταμός Αχελώος
Λίγα λόγια για τους ποταμούς που συρρέουν στην λίμνη. Ο Αχελώος ή Ασπροπόταμος είναι ο κυριότερος ποταμός της περιοχής. Έρχεται από την Ήπειρο, ανοίγοντας τη μοναδική πύλη προς τα πεδινά και συμπαρασύροντας τα υπόλοιπα ποτάμια της Ευρυτανίας προς τον κάμπο του Αγρινίου. Σημειώνει τα δυτικά όρια της Ευρυτανίας με την Αιτωλοακαρνανία και πηγάζει από το όρος Λάκμος του Μετσόβου, (σε υψόμετρο 2.000 μ. στην κεντρική Πίνδο). Διανύει μία διαδρομή 200 χλμ χαράζοντας με την κοίτη του το σύνορο του νομού Ευρυτανίας με το νομό Αιτωλίας και Ακαρνανίας και χύνεται στη Θάλασσα, εκεί οπου ο Πατραϊκός κόλπος συναντά το Ιόνιο πέλαγος. Το μήκος του φτάνει τα 225 km, και είναι ο δεύτερος σε μήκος ποταμός της χώρας. Έχει υποστεί ουσιαστικές αλλοιώσεις από την κατασκευή των 4 Υδροηλεκτρικών φραγμάτων για την παραγωγή ενέργειας (Κρεμαστών με 4.700 x 106 m3, Καστρακίου με 1.000 x 106 m3, Ταυρωπού με 400 x 106 m3 και Στράτου με 150 x 106 m3), αλλά και από την άρδευση άλλων περιοχών.

Ο Αγραφιώτης είναι καθαρά ευρυτανικός παραπόταμος του Αχελώου. Έχει μήκος 225 km και διαιρεί την περιοχή στα Ανατολικά και Δυτικά Άγραφα. Προχωρά ανάμεσα από τις απόκρημνες βουνοκορφές του ορεινού αυτού συγκροτήματος. Διασχίζει την περιοχή με μεγάλες κλίσεις, που ομαλοποιούνται από το Κερασοχώρι μέχρι τη λίμνη των Κρεμαστών όπου και καταλήγει.

Ο Ταυρωπός ή Μέγδοβας ή Φείδαρης είναι ο μεγαλύτερος σε μήκος παραπόταμος του Αχελώου, παρά τα φράγματα, Κρεμαστών και Ταυρωπού) που κατασκευάστηκαν αργότερα από τη ΔΕΗ και μειώνουν τη διαδρομή του. Είναι το μοναδικό ποτάμι που αποτολμά μια εγκάρσια τομή στην Πίνδο. Έχει νοτιοδυτική κατεύθυνση και σχηματίζει πολλές καμπυλες, στις οποίες οφείλεται και το αρχαίο του όνομα Κάμπυλος. Χαρακτηριστικό του ποταμιού είναι ότι στα δροσερά νερά του εκτρέφεται ντόπια πέστροφα η οποία φτάνει μέχρι τις πηγές του. Ο Μέγδοβας , προσφέρει δυνατότητες για rafting και δυνατές συγκινήσεις. Η εναλλακτική κάθοδος του ποταμού με πλωτά μέσα αποτελεί μια μοναδική εμπειρία για τα πληρώματα.
Ποταμός Τρικεριώτης
από τον Κρικελοπόταμο και τον Καρπενησιώτη και διέρχεται από τον Αγαλιανό. Καθώς ο ποταμός οδηγείται στην λίμνη, στις εκβολές του έχει δημιουργηθεί ένα παραμυθένιο τοπίο όπου ο επισκέπτης μπορεί να κολυμπήσει στα νερά του.

Πηγή:http://www.limnikremaston.gr/content/view/14/29/lang,el/








Το γεφύρι του Μανώλη
Το γεφύρι όλων μας
Ένα τέτοιο αξιοθέατο, ένα τέτοιο επίτευγμα της λαϊκής αρχιτεκτονικής δε μπορεί να είναι μόνο ‘’του Μανώλη’’ αλλά όλου του κόσμου. Φυσικά αυτή την πρόθεση είχε και ο ίδιος όταν, το 1659, έχτισε αυτό το θαυμάσιο έργο γεφυρώνοντας τον ποταμό Αγραφιώτη και προσφέροντας ασφαλές πέρασμα από την Ευρυτανία προς το Βάλτο (Αιτωλοακαρνανία). Σύμφωνα με την παράδοση ο δημιουργός του γεφυριού Μανώλης Χρυσιώτης από τη Δάφνη Ευρυτανίας και η σύζυγός του Παρασκευή από τα Βραγγιανά ήταν ένα άτεκνο ζευγάρι. Έτσι, αποφάσισαν να δημιουργήσει εκείνος ένα ‘’παιδί’’ (το γεφύρι) και η γυναίκα του δύο κόρες (τις εκκλησίες της αγίας Παρασκευής στα Βραγγιανά και στη Χρύσω).
Το γεφύρι είναι εντυπωσιακό, μονότοξο, με ύψος 22 μέτρα και άνοιγμα τόξου περίπου 30 μέτρα. Σώζεται ακόμα εντοιχισμένη επιγραφή που γράφει: ‘’ΕΚΤΙΣΘΗ ΤΟ 1659, ΟΙ ΚΤΗΤΟΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΙ ΜΑΝΩΛΗΣ’’. Χρησιμοποιήθηκε ανελλιπώς επί 3 ολόκληρους αιώνες ως το μοναδικό πέρασμα από το Καρπενήσι προς τη δυτική Στερεά Ελλάδα, μέχρι την κατασκευή του φράγματος και τη δημιουργία της λίμνης των Κρεμαστών τη δεκαετία του ’60.
Από τότε η στάθμη του νερού ανέβηκε, ο Αγραφιώτης έγινε κάτι μεταξύ ποταμού και λίμνης, αλλά το μοναδικό αυτό μνημείο δεν έχασε την αίγλη του. Μπορεί να έπαψε να εξυπηρετεί τους οδοιπόρους, όμως έγινε ένα πολύ ιδιαίτερο αξιοθέατο, ένα αξιοθέατο που ποτέ δεν παρουσιάζει την ίδια εικόνα στον επισκέπτη, καθώς ανάλογα με τη στάθμη της λίμνης πότε βυθίζεται σχεδόν ολόκληρο και χάνεται και πότε αναδύεται παρουσιάζοντας μια όμορφη μα και μυστηριακή εικόνα. Μία αδιάκοπη μάχη δηλαδή, στην οποία πότε βγαίνει νικητής το γεφύρι και πότε η λίμνη. Μία μάχη την οποία εποπτεύει η φύση και βάζει τους δικούς της κανόνες. Μία μάχη πολύ διαφορετική από εκείνη του 1807 μ.Χ. όταν κλεφταρματωλοί του Κατσαντώνη συγκρούστηκαν με Τουρκαλβανούς του Άγου Μουχουρτάρη που προσπάθησαν να τους εμποδίσουν τη διάβαση από το γεφύρι. Σ’ αυτή τη συμπλοκή σκοτώθηκαν 80 Τουρκαλβανοί και 10 Έλληνες, ανάμεσά τους και ο Βασίλης Δίπλας, νονός του Κατσαντώνη, στα 75 του χρόνια.
Στις μέρες μας σ’ αυτή την πανέμορφη γωνιά της Ευρυτανίας διοργανώνονται μαθήματα κανό – καγιάκ από τη Δυτική Φραγκίστα. Εμείς για να φτάσουμε ως εδώ, ακολουθούμε από το Καρπενήσι το δρόμο προς Αγρίνιο και μετά τη Δυτική Φραγκίστα παίρνουμε το δρόμο προς Τσούκα και λίγο αργότερα θα το δούμε στο αριστερό μας χέρι.
Αποστάσεις:
Από Καρπενήσι: 55 χλμ
Από χιονοδρομικό κέντρο: 65 χλμ
Πηγή:http://karpenisi.touristikosodigos.gr/index.php?page=aksioth/gefiri...

Το γεφύρι του Μανώλη

Το τελευταίο πετρογέφυρο του Αγραφιώτη

Το γεφύρι του Μανώλη είναι το τελευταίο γεφύρι του Αγραφιώτη. Σηματοδοτεί την έξοδο του ποταμού στην Λίμνη των Κρεμαστών. Βρίσκεται λίγο πριν την παλιά συμβολή των τριών κυρίων ποταμών της περιοχής, του Αχελώου και των παραποτάμων του, Αγραφιώτη και Μέγδοβα. Λίγο πιό κατω, το 1964 κατασκευάστηκε το φράγμα των Κρεμαστών που δημιούργησε την ομώνυμη τεχνητή λίμνη.

Ήταν φυσικό ότι η λίμνη θα ανέβαζε την στάθμη του νερού κοντά στις εκβολές των ποταμών.

Επειδή το γεφύρι του Μανώλη βρίσκεται στις παρυφές της λίμνης, ανάλογα με το ύψος των βροχοπτώσεων κάθε χρονιάς, άρχισε πότε να εμφανίζεται και να εξαφανίζεται. 

Σήμερα δεν έχει ορατό μονοπάτι να το ενώνει με τις όχθες του Αγραφιώτη. Συνήθως τον χειμώνα ξεχωρίζει μόνο η κορυφή του τόξου, ενώ το καλοκαίρι φαίνεται ολόκληρο. Είναι πια πνιγμένο στο νερό και αντιστέκεται στον χρόνο και στον Αγραφιώτη.

Το γεφύρι του Μανώλη είναι ένα πέτρινο μονότοξο γεφύρι διαμέτρου περίπου 30 μέτρων, που κατασκεύαστηκε στην περίοδο της ύστερης τουρκοκρατίας το 1659.

Οι Πρωτομάστορες των παλιών λίθινων γεφυριών, κυρίως Ηπειρώτες κτίστες από τα χωριά Πυρσόγιαννη και Βούρμπιανη από το 1500 - 1900 μ.Χ. γέμισαν με τα αριστουργηματικά τους έργα όχι μόνο την χερσόνησο του Αίμου αλλά και τόπους πιο μακρινούς μέχρι και την Περσία. Για περισσότερα από 400 χρόνια συνέδεε τις δύο όχθες του Αγραφιώτη, μέχρι που η Λίμνη των Κρεμαστών, έφτασε στο προκαθορισμένο της ύψος και το βύθισε. Πολλές μάχες έγιναν για την κατοχή του περάσματος, του μοναδικού από τη Δυτική Στερεά στη Θεσσαλία.

Σύμφωνα με την παράδοση, έλαβε το όνομα του από τον πρωτομάστορα Μανώλη Χρυσιώτη. Στην πορεία της ζωής του εγκαταστάθηκε στο χωριό Δάφνη (Κουφάλα) της Ευρυτανίας. Η σύζυγος του ονομαζόταν Παρασκευή και καταγόταν από τα Βραγγιανά των Αγράφων. Το ζευγάρι ήταν άκληρο και γι' αυτό ο Μανώλης δημιούργησε ένα "παιδί", το γεφύρι και η γυναίκα του δυο "κόρες" την εκκλησία της Αγ. Παρασκευής στη Χρύσω και την Αγ. Παρασκευή στα Βραγγιανά.

Σε εντοιχισμένη στο γεφύρι επιγραφή αναφέρεται σχετικά "ΕΚΤΙΣΘΗ ΤΟ 1659, ΟΙ ΚΤΗΤΟΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΙ ΜΑΝΩΛΗΣ". 

Πρόκειται για ένα θαύμα της λαϊκής αρχιτεκτονικής, που ενσωματώνει τη σοφία αιώνων, και είναι απορίας άξιο το ότι στέκει ακόμη στη θέση του, πότε μέσα στα νερά της λίμνης και πότε έξω από αυτά χωρίς να φέρει εμφανείς ζημιές. Η παράδοση λέει ότι για το χτίσιμό του χρειάστηκαν χιλιάδες ...αυγά, καθώς το ασπράδι τους αποτελούσε το συνδετικό υλικό ανάμεσα στους αρμούς του. Αυτό βέβαια θα είναι υπερβολή, αφού η ευστάθεια των παλιών αυτών γεφυριών οφείλεται κατά κύριο λόγο στον τρόπο κατασκευής και "θηλυκώματος" της λιθοδομής τους.

Η γέφυρα βρίσκεται πάνω στην προηγούμενη χάραξη του δρόμου Καρπενησίου προς τον Απεράντιο και την Αργιθέα. Δίπλα στο γεφύρι υπήρχε και το απαραίτητο χάνι. Ο Στέφανος Γρανίτσας θυμάται : "... όλο το κάτω μέρος του τόξου του πολυμυθικού "Γεφυριού του Μανώλη" είναι κατάστικτον από φωλιές πετροχελιδονιών. Εις το άκρον αυτού υπάρχει ένα χάνι, όπου θ' ακούσετε χιλιόρρυθμον την παράδοσιν της εύμορφης Πρωτομαστόρισσας η οποία εξυονά τη νύχτα 'με τη ρόκα της, όπως της επήραν τον ίσκιο και φωνάζει για τον άντρα της. Κατά τα μεσάνυχτα η ως τάφος σιωπηλή ρεματιά εγέμισεν από μίαν χιλιόστομον ακάλυπτον κραυγή... Δεν είναι η Πρωτομαστόρισσα μου είπεν ο Χατζής. Είναι η αγριόγατα. Έρχεται για τα πετροχελίδονα..."

Για επισκεφτούμε σήμερα το γεφύρι, ακολουθούμε την πινακίδα προς Δήμο Απεραντίων, περίπου 15 λεπτά μετά του Κρέντη και κατεβαίνουμε στην κοίτη του Αγραφιώτη. Περνώντας τη γέφυρα στο Κρυονέρι μια μικρή ματιά αριστερά μας αποκαλύπτει το βυθισμένο στη λίμνη Γεφύρι του Μανώλη. Από την περιοχή των Αγράφων, στη διασταύρωση με τον ασφαλτόδρομο κάνουμε δεξιά και κατηφορίζουμε προς το ποτάμι.

Πηγή:

ΤΑ ΝΕΑ, 03/12/1999, ΣΕΛ.:N77

www.evrytania.gr/tourism/rt_limni.htm

http://www.evrytan.gr/